تاملی نظری در مفهوم بیعت اهل حل و عقد در فقه اهل سنت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه فقه و اصول، دانشکده فقه خانواده ، دانشگاه مجازی المصطفی، جامعه المصطفی العالمیة، قم، ایران.

چکیده

بیعت اهل حل و عقد از مفاهیم اساسی در منظومه فقه سیاسی اهل سنت است که به نظر آنان به دلیل هماهنگی با اندیشه­های نوین و نیز داشتن شواهدی در متون اسلامی و همچنین پذیرش عمومی و نخبگانی، از جایگاه ویژه­ای برخوردار است. با این وجود تفاسیر متعدد و مختلف، اختلاط اصطلاحات و عناوین هم عرض و شدت ابهامی که در عنوان اهل حل و عقد شکل گرفته است، مانع از درک و دریافت مفهومی شفاف و روشن از اهل حل و عقد را در اندیشه سیاسی اهل سنت در پی داشته است که در این مقاله به آنها پرداخته  شده است.

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم
نهج البلاغه
ابن خلدون، عبد الرحمن بن محمد(بی­تا)، دیوان المبتدأوالخبر فى تاریخ العرب والبربر ،بیروت، داراحیاءالتراث العربی.
ابن منظور، ابوالفضل جمال الدین محمد بن مکرم (1414)، لسان العرب، بیروت، دارالفکر للطباعة والنشر والتوزیع - دارصادر.
ابوالمعاطی ابوالفتوح،(1977)، حتمیه الحل الاسلامی تاملات فی النظام السیاسی، مصر، مطبعه الجیلاوی.
ازدی کوفی، ابن اعثم(1412)، الفتوح، بیروت، دارالفکر.
اصفهانى، حسین بن محمد راغب، مفردات ألفاظ القرآن، در یک جلد، دار العلم - الدار الشامیة، لبنان - سوریه، اول، 1412 ه‍ ق
ایجی، میرسید شرف (1325)، شرح المواقف، قم، الشریف الرضی.
جوهری،اسماعیل بن حماد (بی­تا)،الصحاح، بیروت، دارالکتاب العربی.
جوینی،ابوالمعالی (1979)، غیاث الامم، اسکندریه، دارالدعوه.
حسن لبناء، (بی­تا)، مجموعه رسائل حسن البناء، بیروت، دارالقلم.
حسن،حسن عباس (1383)، ساختار منطقی اندیشه سیاسی اسلام، مترجم مصطفی فضائلی، قم، بوستان کتاب.
خالدالفهداوی،(2003م)، الفقه السیاسی الاسلامی، دمشق، ناشرالاوائل.
رشید رضا، محمد (1414)، المنار، دارالمعرفه، لبنان.
زیدان، جرجی (بی­تا)، تاریخ التمدن الاسلامی، مصر، دارالهلال.
صبحی، احمدمحمود (1411)، نظریه الامامة لدی الشیعة الاثناعشریة، بیروت، دار النهضه.
طبری، أبوجعفر محمد بن جریر الطبری (بی­تا)، تاریخ الأمم و الملوک، بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات.
غنوشی، راشد (1381)، آزادیهای عمومی درحکومت اسلامی، ترجمه حسین صابری، تهران، انتشارت علمی و فرهنگی.
غنوشی، راشد(2001)، مبادی الحکم و السلطة فی الاسلام، مرکز الجزیره الدراسات.
فتحی عثمان، محمد (1399)، من اصولال فکرالسیاسی الاسلام، بیروت، موسسه الرساله.
ابن ابی الحدید، (1363) شرح نهج البلاغه، قم، مکتبه ایت الله مرعشی نجفی.
قادری،حاتم (1386)، اندیشه­های سیاسی دراسلام وایران ، تهران، سمت.
قاضی عبدالجبار،(بی­تا)، المغنی فی ابواب التوحید، تحقیق عبدالحمید محمود و.. ، مصر، دار المصریه.
ماوردی، علی بن محمد (1406)، الاحکام السلطانیه والولایات الدینیه، چاپ دوم، قاهره، مکتب الاعلام الاسلامی.
محمود سعد، محمود مهدی (1435)،السیاسه الشرعیه، لبنان، دارالنوادر اللبنانیه.
نووی، محیی الدین (1412)،روضه الطالبین، بیروت، المکتب الاسلامی.