راهبردهای فقهی در تربیت و مدیریت عبادی جوانان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه فقه و اصول، حوزه علمیه خواهران، یزد، ایران.

2 گروه فقه و اصول، جامعة الزهرا، قم، ایران.

چکیده

مقاله حاضر با عنوان «راهبردهای فقهی در تربیت و مدیریت عبادی جوانان» با هدف ارائه الگویی عملیاتی و مبتنی بر متون دینی برای هدایت عبادی نسل جوان تدوین شده است. ضرورت این پژوهش، ناشی از دو چالش اصلی است: از یکسو، شکاف نسلی و اقبال کم جوانان به برخی عبادات سنتی، و از سوی دیگر، نیاز به پاسخگویی به شبهات و ارائه دستورالعمل‌های شفاف و جذاب. در این راستا، مقاله با روشی توصیفی-تحلیلی و با اتکا به منابع اصیل فقهی، به استنباط راهبردهای کلان و خرد می‌پردازد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که فقه پویا، با ارائه راهبردهایی همچون «تقدم جذب بر اجبار»، «تبیین فلسفه و حکمت عبادات»، «اجرای روش تدریج در تکالیف»، «استفاده از ظرفیت فضای مجازی» و «الگوسازی عملی»، می‌تواند نقش محوری در مدیریت اثربخش تربیت عبادی ایفا کند. این مقاله در نهایت نتیجه می‌گیرد که به کارگیری این راهبردهای فقهی، نه تنها موجب ارتقای کمی و کیفی عبادات در میان جوانان می‌شود، بلکه به شکل‌گیری هویت دینی اصیل و پایدار در ایشان منجر خواهد شد.

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم.
آمِدی، عبدالواحد بن محمد. (۱۳۶۶). غرر الحکم و درر الکلم (سید مهدی رجایی، مصحح). قم، ایران: دار الکتاب الإسلامی.
ابن‌فارس، ابوالحسین احمد. (۱۳۸۷). مقاییس اللغة (نسخه خطی). قم، ایران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
اعرافی، علیرضا. (۱۳۸۱). فقه تربیتی (سید علینقی موسوی، محقق). قم، ایران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
باقری، خسرو. (۱۳۹۰). نگاهی دوباره به تربیت اسلامی (ج. ۱). تهران، ایران: انتشارات مدرسه.
حر عاملی، محمد بن حسن. (۱۴۰۹ ق). وسائل الشیعة. قم، ایران: مؤسسه‌ی آل البیت(ع).
داودی، محمد. (۱۳۹۰). تربیت دینی. قم، ایران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
دهخدا، علی‌اکبر. (۱۳۷۳). لغت‌نامه دهخدا. تهران، ایران: دانشگاه تهران.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (بی‌تا). المفردات فی غریب القرآن. دمشق، سوریه: دار العلم.
سجادی، سید مهدی. (۱۳۹۸). فراتحلیل تأثیر فضای مجازی بر هویت دینی نوجوانان و جوانان ایرانی. مطالعات فرهنگ و ارتباطات، ۲۰(۴۴)، ۱۷۵-۲۰۰.
صدر، سید محمدباقر. (۱۴۰۷ ق). اقتصادنا. قم، ایران: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
طباطبایی، سید محمدحسین. (۱۳۹۰ ق). المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت، لبنان: مؤسسه‌ی الاعلمی للمطبوعات.
عمید، حسن. (۱۳۶۰). فرهنگ فارسی عمید. تهران، ایران: امیرکبیر.
کلینی، محمد بن یعقوب. (۱۴۰۷ ق). الکافی. تهران، ایران: دارالکتب الإسلامیه.
مجلسی، محمدباقر. (۱۴۰۳ ق). بحار الأنوار. بیروت، لبنان: دار إحیاء التراث العربی.
مطهری، مرتضی. (۱۳۷۷). آشنایی با قرآن (ج. ۷). در مجموعه آثار (ج. ۲۱). تهران، ایران: انتشارات صدرا.
مکارم شیرازی، ناصر. (۱۳۷۴). تفسیر نمونه. تهران، ایران: دارالکتب الإسلامیه.
موسوی خمینی، سید روح‌الله. (بی‌تا). تحریر الوسیلة. قم، ایران: مؤسسه مطبوعات دار العلم.
مقالات
اعرافی، علیرضا. (۱۳۹۵). تأثیرات فقه بر نظام تربیتی. راهبرد فرهنگ، (ویژه‌نامه)، ۱۵۷-۱۷۸.
رضایی، محمدعلی و نجفی، حمید. (۱۳۹۳). تربیت عبادی از منظر قرآن. قرآن و علم، ۸(۱۴)، ۸۵-۱۲۰.
فصلنامه تربیت اسلامی. (۱۳۹۵). بررسی میزان اثربخشی روش‌های تدریس معلمان دروس معارف اسلامی بر نگرش دانش‌آموزان به نماز. تربیت اسلامی، ۱۱(۲۲)، ۷-۲۸.
ملک‌زاده، محمدحسین. (۱۳۹۵). دروس خارج اصول نظام‌سازی فقهی. منتشر نشده.
میرباقری، سید محمدمهدی، عبداللهی، محمدحسین و نوروزی، رضا. (۱۳۹۵). فقه حکومتی از منظر شهید صدر (ره) با مروری بر ویژگی فقه نظامات. راهبرد فرهنگ، (ویژه‌نامه)، ۱۵۷-۱۷۸.